تصویر جد ید  از بازار ارز

گروه اقتصاد ی:د ر شرایطی که بازار ارز کشور حتی پس از جنگ 12 روزه هم د وره ای از ثبات نسبی را تجربه کرد ه بود ، این روزها نشانه هایی از نوسان و التهاب د ر این بازار نمایان شد ه است. مسیر صعود ی نرخ د لار از ابتد ای مرد اد ماه سریعتر شد ه است. آمارهای اخیر نشان می د هد ، نرخ د لار طی د و هفته گذشته از محد ود ه قیمتی 85هزار تومان د ر اول مرد اد ماه به 94هزار تومان د ر روز سه شنبه 14مرد اد 1404 (تا لحظه تنظیم این گزارش)رسید ه است.
د ر واقع نرخ د لار طی روزهای یکشنبه و د وشنبه  با عبور از نرخ ۹۲,۲۲۹ تومان به مقاومت مهم ۹۲,۳۶۶ نزد یک شد ؛  تحلیلگران پیش بینی می کرد ند  د ر صورت تثبیت این نرخ ها، د لار می تواند  د ر روز سه شنبه تا نرخ بالای 95هزار تومانی نیز صعود  کند  که این اتفاق رخ د اد . نگرانی های افزونتر اما این است که  این اعد اد  و ارقام، مسیر را برای سقف‌سازی جد ید  باز کند . اما د لیل این نوسانات چیست؟ آیا ریشه تحولات نرخ ارز را باید  د ر تکانه های تورمی جستجو کرد  یا انتظارات ناشی از تصمیم سازی های اقتصاد  سیاسی د ر این زمینه نقش آفرین است یا ترکیبی از هر د و ؟ به اعتقاد  اغلب تحلیلگران، ریسک‌های بنیاد ین این رشد  قیمت ناشی از عواملی چون ، افزایش تحریم های نفتی و احتمال بازگشت اسنپ‌بک، کسری بود جه، بازسازی پس از جنگ،افت صاد رات و کمبود  عرضه ارز و رشد  انتظارات برآورد  شد ه است. نکته کلید ی آن است که حتی بد ون جنگ، د لار به ۱۰۵ هزار تومان نیز رسید ه بود ؛ بنابراین بانک مرکزی باید  تلاش کند  تا زمان مهار این ریسک ها بازار را مد یریت کند .. اما عبور از سقف ۹۵,۱۵۸ سیگنال فاز صعود ی جد ید  است. پایش تجارت از گفتگو با صرافان و کارشناسان نشان می د هد ، از منظر بنیاد ین افزایش نرخ د لار د ر بازار ایران 2د لیل عمد ه د ارد ؛ از یک طرف، مسائل ریشه ای اقتصاد ی مانند  رشد  نقد ینگی، رشد  مستمر تورم، کسری تجاری و محد ود یت‌های ارزی ناشی از تحریم‌ها و از سوی د یگر، عوامل روانی و انتظارات بازار است که نرخ د لار را وارد  فضای نوسانی می کند . یکی د یگر از ریسک‌های کنونی بازار ، سرکوب نرخ د لار نیمایی د ر شرایطی است که نرخ د لار آزاد  د ر حال افزایش بود ه و شکاف بین این د و نرخ رو به گسترش است. پس از جنگ ۱۲روزه، نرخ د لار آزاد  حد ود  ۱۳ د رصد  و نرخ د لار نیمایی ۰٫۶ د رصد  افزایش یافت. د ر حال حاضر، اختلاف این د و نرخ به ۳۶ د رصد  رسید ه است، د ر حالی که د ر هفته‌های اخیر این شکاف حول ۲۰ د رصد  بود . هرچند  هنوز نرخ د لار تا رسید ن به رکورد های قبلی که 106هزار تومان د ر روزهای پایانی اسفند 1403 است، فاصله د ارد  اما برخی تحلیلگران و فعالان اقتصاد ی نگرانند  که بازار با پشت سر گذاشتن رکورد های قبلی، وارد  د وره ای از نوسان شود  که مقابله با آن به ساد گی امکان پذیر نباشد .  تجارت د ر گفتگو با پیمان مولوی اقتصاد د ان و کمال سید  علی معاون ارزی اسبق بانک مرکزی به د نبال یافتن پاسخی برای د لایل رشد  قیمت و پس از آن راهکار مقابله با این تکانه ها است.

پیمان مولوی: ریشه های رشد  ارز را د ر نرخ تورم باید  جستجو کرد 
پیمان مولوی اقتصاد د ان و تحلیلگر بازار ارز د ر گفتگو با تجارت د رباره وضعیت بازار ارز و چرایی ایجاد  تکانه های قیمتی د ر آن می گوید :« ریشه افزایش نرخ ارز به نظر من ریشه د ر تکانه های تورمی د ارد . برآورد  ما این است که تورم نقطه به نقطه ای  که د ر پایان خرد اد  1404 حد ود  41.2د رصد  بود  بد ون اینکه جنگی اتفاق بیفتد  یا مکانیسم ماشه اعمال شود  به حد ود  45د رصد  و تورم سالیانه انتهای سال 1404 به 40د رصد  برسد . بانک مرکزی هم احتمالا این واقعیت ها را بهتر از ما می د اند  . روشن است که کنترل نهایی نرخ ارز د ر کوتاه مد ت د ر اختیار بانک مرکزی اما د ر میان مد ت و بلند مد ت د ر اختیار نرخ تورم است.»
او اد امه می د هد :« معنای این تحولات و اعد اد  و ارقام این است که تا انتهای خرد اد  1404 میزان تخصیص ارز د ر اقتصاد  ایران 15میلیارد  د لار بود ه است. اما این عد د  د ر انتهای سال 1403چیزی حد ود  18میلیارد  د لار بود ه است. یعنی اینکه ما د ر حوزه ارز با یک کنترل شد ید  وارد ات روبه رو هستیم. این یکی از د لایلی است که نرخ ارز  خیلی تکان نخورد ه است. اما بر اساس تورم 45 د رصد ، متوسط قیمت ارزی که د ر ابتد ای مرد اد ماه 82 هزار تومان بود  طی د و هفته به 95هزار تومان می رسد .این رشد  کاملا مبتنی بر اصول علم اقتصاد  است. بانک مرکزی می تواند  با کنترل و بخشنامه و...این روند  رشد  را برای مد تی به تاخیر بیند ازد . اما د ر بلند مد ت بازار نیاز به نشانه های بهبود  واقعی د ارد .» مولوی د ر بخش پایانی تحلیل خود  یاد آور می شود :«د ر نهایت متوسط میانگین نرخ 95هزار تومان د ر 200 روز آیند ه اد امه د ار خواهد  بود . یعنی د ر روزهای آیند ه 10الی 15د رصد  رشد  محتمل است. این فرجام نرخ تورمی است که اقتصاد  ایران تحمل می کند . با این توضیحات می گویم ریشه های رشد  نرخ ارز د ر اقتصاد  ایران ناشی از تورم است. بنابراین مهمترین اولویت د ولت باید  مهار نرخ تورم باشد . با این نرخ تورم طی یکسال ایند ه حتی اگر تنازعی شکل نگیرد  و مکانیسم ماشه هم راه اند ازی نشود ، قد رت خرید  مرد م افت 45د رصد ی را تجربه می کند »

کمال سید  علی: بازگشت ارزهای صاد راتی ضروری است
کمال سید  علی معاون اسبق بانک مرکزی تحلیلگر د یگری است که د ر گفتگو با تجارت ، بازار ارز را  تحلیل کرد ه و می گوید :« موضوعی که د ر رسانه های بیرونی و د اخلی مطرح است و مواضعی که بعضا د ر مورد  تعویق مذاکرات ، و احتمالی راه اند ازی مکانیسم ماشه و..مطرح می شود ، بازار را با نوعی بلاتکلیفی مواجه می کند . یکی از ریسک های ایجاد  شد ه د ر این شرایط احتمال تنش د ر ایند ه است. این نوع فضاسازی ها، بازار ارز و برخی د یگر از بازارها را با ابهام و نوسان روبه رو کرد ه است. د ر کنار این گزاره های بیرونی، مشکلاتی چون خاموشی های گسترد ه و قطعی برق، باعث شد ه تا روند  تولید  د ر کشور با مشکلاتی همراه شود  . کاهش تولید  به معنای کاهش صاد رات و کاهش ورود ی ارز صاد راتی به کشور است. »
از سوی د یگر بانک مرکزی هم د ر ایجاد  ثبات نقش د ارد . باید  د ید  بانک مرکزی ثبت سفارش ها را انجام می د هد . سرعت این ثبت سفارش ها چگونه است ؟ پاسخ این پرسش ها هر کد ام می تواند   د ر وضعیت نهایی بازار ارز اثرگذار خواهد  بود . شفاف نبود ن این ضرورت های اقتصاد ی به بازار علامت می د هد . وقتی بازار پاسخی برای این پرسش ها پید ا نکند  و تصویری از ثبت سفارش ها ند اشته باشد ، نگرانی از خود  بروز می د هد . این اطلاعات د ر اختیار جامعه و بازار نیست و نوعی بلاتکلیفی د ر د ر مورد  آیند ه ایجاد  می کند . معتقد م بانک مرکزی باید  وارد  مید ان شود  و تا اند ازه ای که می تواند  ابهامات را برطرف کند  تا بازار حد اقل با تکیه بر شفافیت ثبات ایجاد  کند .» به اعتقاد  این تحلیلگر« مکانیسم ماشه د یگر تاثیر خاصی د ر بازار ایران نخواهد  گذاشت و اگر ایران بتواند  صاد رات نفتی خود  را به چین و سایر مشتریانش اد امه د هد ، بازار ثبات را تجربه می کند . اصولا انتظارات تورمی به گونه ای است که اخبار ناخوش آیند  نوسانات را افزایش می د هد  و اخبار امید  بخش ثبات را افزایش می د هد . ممکن است یکی از د لایل رشد  قیمت ها، انتشار اخباری د رباره کاهش میزان صاد رات نفتی ایران نیز باشد .»
سید  علی د ر پاسخ به این پرسش تجارت که بانک مرکزی چه سیاست هایی را باید  اعمال کند  تا نرخ ارز ثبات یابد ؟ می گوید :«نخستین سیاست، تامین منابع لازم برای ثبت سفارش های کالا، بازگشت ارز ناشی از صاد رات کالا و تزریق ارز به مقد ار کافی د ر بازار است. صاد رکنند گان تصور می کنند  هر اند ازه ارزهای صاد راتی را د یرتر به کشور وارد  کنند  سود  بیشتری را د ر اثر افزایش قیمت ها تجربه می کنند  . بانک مرکزی باید  تلاش کند ، کنترل بیشتری اعمال کند  تا ارزهای ناشی از صاد رات د ر وقت مناسب به کشور وارد  شود  و پالس مناسبی ارسال شود . نهایتا نیز د ولت باید  بود جه هایی با کمترین میزان کسری ، تهیه و تد ارک ببیند  تا تصویر کلی اقتصاد  ایران تصویر مشوشی نباشد .»